اینکه کودک خود را در معرض غذاهای متنوع و جدیدی قرار دهید یکی از هیجان انگیزترین کارهای سال اول زندگی است. عسل طعمی شیرین و معتدل دارد، بنابراین والدین و مراقبین کودک ممکن است فکر کنند ریختن عسل روی نان تُست و یا استفاده از عسل برای شیرین کردن سایر خوراکی‌ها انتخاب مناسبی است. اگرچه دانستن اینکه کودکان از چه سنی می‌توانند عسل بخورند بسیار اهمیت دارد. کارشناسان توصیه می‌کنند حداقل تا تولد یک سالگی کودک باید صبر کنید. این کار برای انواع عسل طبیعی، خام و یا حتی پاستوریزه مصداق دارد. این قانون برای تمام غذاهایی که در تهیه آنها از عسل استفاده شده است نیز تعمیم می‌یابد. در ادامه در خصوص ریسک‌ها، خواص و نحوه قبولاندن عسل به کودک خود بخوانید.
ریسک مصرف عسل توسط کودکان
یکی از اصلی‌ترین ریسک‌های مصرف زود هنگام عسل بوتولیسم نوزاد است. این ریسک برای نوزادان کمتر از 6 ماه بسیار بالا است. نوزاد با خوردن هاگ‌های کلسترودیوم که در خاک، عسل و سایر فرآورده‌های زنبور عسل یافت می‌شود به بوتولیسم مبتلا می‌شود. این هاگ‌ها در روده‌ها تبدیل به باکتری می‌شوند و سموم مُضری به نام نوروکسین تولید می‌کنند.
بوتولیسم چیست؟
بوتولیسم موقعیت خطرناکی است. 70% نوزادانی که مبتلا به بوتولیسم می‌شوند به مدت 23 روز به دستگاه تنفس مصنوعی احتیاج پیدا می‌کنند. میانگین تعداد روزهایی که در بیمارستان بستری می‌شوند 44 روز است. بهبودهای کوچکی مشاهده می‌شود که مجددا تنزل در بهبود را به همراه دارد. اغلب نوزادان با درمان بهبود می‌یابند. نرخ مرگ و میر از این بیماری کمتر از 2% است.
سایر شیرین کننده‌ها مانند شیره قند و شیره ذرت نیز ممکن است خطر ابتلا به بوتولیسم را در خود نهفته داشته باشند. از آنجایی که شیره افرا از داخل درخت ترشح می‌شود و با خاک آلوده نشده است خوراکی امنی به حساب می‌آید. اما هنوز برخی پزشکان توصیه نمی‌کنند که کودکان زیر یک سال از خوراکی‌های شیرین کننده تغذیه شوند. بهتر است قبل از اضافه کردن این شیرین کننده‌ها به تغذیه کودک خود با متخصص اطفال مشورت کنید.
نشانه‌های بوتولیسم در کودکان
رایج‌ترین علائم بوتولیسم عبارتند از:
- ضعف و حالت افتادگی
- کم اشتهایی
- یبوثت
- رخوت (بی حالی)
ممکن است کودک شما بسیار تحریک پذیر و یا در نفس کشیدن مشکل داشته باشد و یا گریه‌هایش ضعیف باشد. برخی کودکان ممکن است تشنج را تجربه کنند.
این علائم معمولا 12 تا 36 ساعت بعد از خوردن غذاهای مسموم بروز می‌کنند و معمولا با یبوثت شروع می‌شود. اگرچه بروز علائم در برخی نوزادان 14 روز بعد اتفاق می‌افتد.
برخی از علائم مانند رخوت و تحریک پذیری ممکن است تشخیص‌های اشتباهی را رقم بزند. پس اگر کودک شما عسل خورده است حتما پزشک او را در جریان بگذارید. تشخیص صحیح شما را از دریافت درمان مناسب مطمئن می‌کند.
اگر هرگونه علائمی از بوتولیسم در کودک شما ظاهر شد و کودکتان اخیرا عسل خورده بود باید اورژانسی برخورد کنید. خیلی سریع به نزدیک‌ترین اورژانس مراجعه کنید.
چگونه کودک خود را با عسل آشنا کنید؟
دقیقا مانند سایر شیرین کننده‌ها هیچ نیازی نیست که در عسل خوردن کودک عجله کنید. اگر میخواهید کودک خود را با عسل آشنا کنید کافیست کمی عسل به غذای مورد علاقه‌اش اضافه کنید. دقیقا مانند سایر غذاها بهتر است کم کم عسل را اضافه کنید. یکی از روش‌ها رویکرد 4 روز یکبار است تا متوجه شوید کودک شما واکنش نشان می‌دهد یا نه. در این روش به کودک بالای یکسال خود مقدار کمی عسل بدهید و قبل از آنکه عسل را در غذای دیگری بریزید 4 روز صبر کنید. اگر شاهد واکنشی بودید حتما به متخصص اطفال مراجعه کنید.
برای اضافه کردن عسل به رژیم کودک خود یکی از 4 روش زیر را امتحان کنید:
- عسل را با بلغور جو دوسر مخلوط کنید.
- عسل را روی نان تُست بمالید.
- عسل را با ماست ترکیب کنید.
- عسل را در اسموتی‌های خانگی بریزید.
- روی کلوچه یا پنکیک بجای شیره افرا از عسل استفاده کنید.
اگر کودک شما کم سن است حتما با متخصص اطفال خود مشورت کنید. در روش‌های بالا می‌توانید از شیره افرا استفاده کنید. شیره اگوا هم گزینه مناسبی است که شبیه عسل اما بدون خطر بوتولیسم است.
آیا بوتولیسم با شیردهی منتقل می‌شود؟
بوتولیسم کودک از طریق شیر مادر منتقل نمی‌شود. کارشناسان توصیه می‌کنند اگر کودک شما مبتلا به بوتولیسم شده است، به شیر دادن او ادامه بدهید.
آیا اگر مادر در دوران بارداری عسل بخورد، بوتولیسم به کودک منتقل می‌شود؟ (بخوانید: آیا زنان باردار می‌توانند عسل بخورند؟)
تشخیص بوتولیسم و اقدامات موثر:
1- به یبوستی که هیچ دلیلی ندارد توجه کنید. یبوست اولین علامت ابتلا به بوتولیسم است.
- اگر کودک شما بیشتر از 3 روز دفعی نداشت نشان دهنده یبوست است.
- اگرچه یبوست می‌تواند علامت عفونت باشد، اما احتمال دارد که از تغذیه ناکافی نیز نشات گرفته باشد.
2- به تنفس کودک خود خوب گوش دهید. در صورت ابتلا به بوتولیسم ممکن است کودکتان نشانه‌هایی از تنفس غیر عادی، آرام یا تند را، بروز دهد.
- این امر به این دلیل است که سم با پخش شدن در کل سیستم بدن می‌تواند هر عضوی از جمله دستگاه تنفسی را تحت تاثیر قرار دهد.
- گاهی اوقات ممکن است باعث فلج دستگاه تنفسی شود که حالتی مرگبار است.
3- به کم شدن خوراک و کم اشتهایی کودک توجه کنید. اگر کودک تمایلی به خوردن ندارد یا در خوردن مشکل دارد ممکن است به بوتولیسم مبتلا شده باشد.
- مواد سمی که بواسطه C. Botulinum تولید می‌شوند، مکانیسم غذا خوردن کودک را تحت تاثیر قرار داده و شاهد کم غذایی او خواهید بود.
4- حرکات کودک که نشاندهنده ضعف و افتادگی اوست شناسایی کنید. حرکات ناهماهنگ یا افتاده حال می‌تواند از علائم ابتلا به بوتولیسم باشد.
- این امر نیز ناشی از ضعف عضلات است که نتیجه فلج عضلات از سم بوتولیسم است.
5- به پلک‌های افتاده توجه کنید. اگر پلک‌های کودکتان پایین و افتاده است و گویی هیچ فرصتی برای خواب نداشته احتمال دارد که دلبندتان مبتلا به بوتولیسم شده باشد.
- اگر عضلات پلک به درستی کار نکنند، پلک‌ها سُست می‌شوند و حتی بسته می‌شوند.
6- دلیل خروج بی اندازه آب دهان را بیابید. اگر آب دهان زیادی از دهان کودکتان خارج می‌شود نشان دهنده وجود نوروکسین‌های بوتولیسم است که در عضله‌های مِری ضعف ایجاد کرده و غورت دادن را برای او دشوار می‌کند.
- اگر مقدار آب ریزش دهان تا حد معقولی بود نگران نباشید.
- آب ریزش دهان که ناشی از بوتولیسم باشد غیر قابل کنترل بوده و هیچ فرقی نمی‌کند که او در حال انجام چه فعالیتی است.
7- به یاد بیاورید که کودک شما با خاک یا آلودگی تماس داشته یا نه؟ هاگ‌های بوتولیسم اغلب با آلودگی و خاک منتقل می‌شوند.
- اگر کودک با خاک یا آلودگی موجود در طبیعت تماس داشته، احتمال ابتلا به بوتولیسم در او بسیار بالاست.
8- به یاد بیاورید که آیا کودک شما عسل خورده است یا نه؟ عسل حاوی هاگ‌های بوتولیسم است. در صورت مصرف این هاگ‌ها باکتری‌های سمی را در بدن آزاد می‌کنند.
- از آنجایی که کودکان زیر یک سال توانایی هضم کامل هاگ‌ها را ندارند به هیچ عنوان نباید عسل بخورند.
9- اگر مشکوک به بروز بوتولیسم شدید به دنبال کمک‌های پزشکی باشید.
- اگر حتی شاهد یک یا دو علامت بالا بودید اصلا شک نکنید و در جستجوی کمک‌های پزشکی باشید. بوتولیسم به راحتی قابل درمان است و اگر درمان بموقع صورت بگیرد میتوان از آن پیشگیری نمود.
- و اگر تاخیر داشته باشید کودک شما از عوارض جدی و حتی مرگبار عذاب می‌کشد.
اقداماتی که در مطب پزشک باید انجام دهید:
1- تاریخچه‌ای از بیماری‌های فرزند خود را برای متخصص اطفال آماده کنید. پزشک به اطلاعاتی در خصوص نحوه پیشرفت بیماری نیاز دارد.
- اطلاعاتی در خصوص زمان و نحوه بروز علائم را بدانید.
- شرایط خاص می‌تواند در تشخیص بیماری بوتولیسم به پزشک کمک کند.
2- هنگام معاینه پزشک، کودک خود را آرام کنید. باید به پزشک کمک کنید تا بتواند معاینات خود را به راحتی انجام دهد.
- پزشک از کلیه علائم کودک یادداشت برداری می‌کند. او به دنبال کلیه علائمی که پیشتر ذکر کردیم خواهد بود.
3- برای دریافت نتایج آزمایش صبر کنید.
- پزشک شما برای تائید ابتلا به بوتولیسم دستور آزمایش می‌دهد.
- آزمایش‌ها می‌تواند روی خون، تهوع یا مدفوع انجام شود.
- بهترین آزمایش، آزمایش مدفوع است.
- اگرچه ممکن است کودک از یبوست رنج بکشد، در این حالت با محلول نمک عملیات تنقیه یا شستشوی روده را انجام می‌دهند.
- تست سموم ابتدا با نمونه‌گیری خون انجام می‌شود.
- در بعضی موارد، برای تشخیص دقیق‌تر، خاک یا گرد و غبار روی لباس، عسل یا هر عامل مشکوکی به عفونت را برای شناسایی بوتولیسم کلستریدیم آزمایش می‌کنند.
پاورقی:
* C. Botulinum یک باکتری بی هوازی اجباریست به طوریکه اکسیژن برای سلول این باکتری کشنده است و قادر به دوام بقای خود در محیط‌های هوازی نیست.
